Naast leesgroepen, organiseer ik af en toe een onderzoeksgroep. Hierin gaan we dieper in op een thema of denker. De nadruk ligt op hedendaagse verschijnselen en vragen. Hoofdvraag is: hoe onze tijd te verstaan? Welk denken stelt in staat om de wereld van nu te begrijpen? En: hoe verandert onze tijd het denken over mens en wereld? Daarbij kiezen we telkens een andere invalshoek.
Onderzoeksgroepen tot nu toe:
. Film, moderniteit en Deleuze
. Het moderne zelf en Taylor
. Schopenhauer en de na-christelijke cultuur
. De vraag naar het Zijn en Badiou
. Darwin, evolutionair denken en ons wereldbeeld
. Taylor en seculiere tijd.
. Dichters en denkers van de Romantiek (Safranski)
. Popper, De open samenleving en haar vijanden
. Kant, Kritiek van de zuivere rede
. Kant, Kritiek van het oordeelsvermogen
. Heidegger, Zijn en tijd
. Levinas, Totaliteit en Oneindigheid
. Hegel, Fenomenologie van de geest
De samenstelling van de groep wisselt per onderwerp. We komen een keer per drie of vier weken bijeen. Van de deelnemers wordt een actieve deelname verwacht en de bereidheid om zich uitgebreid te verdiepen in het onderwerp. Moeilijkheden met de tekst en discussiepunten zullen tijdens de bijeenkomsten aan de orde komen.
Elke avond is er ook de gelegenheid voor een deelnemer om een eigen bijdrage te leveren.
Study groups in which we investigate contemporary phenomena. How did we get where we are? What kind of thinking will enable us to understand our time?
Vaihinger, De filosofie van het alsof
In de komende maanden zullen we Hans Vaihinger lezen: 'De filosofie van het alsof'. Voor velen een onbekende, wellicht, maar dat kan veranderen! Het boek gaat over de verhouding tussen realiteit en fictie, tussen materie en geest. Zijn die twee wel goed uit elkaar te houden? Hoeveel fictie zit er in ons denken over de werkelijkheid? Wij doen alsof de dingen zijn zoals ze zijn. Alsof taal een bijkomende zaak is. Maar wat zijn woorden anders dan een fictie waarmee we een wereld cre‘ren alsof zij de werkelijkheid is? Ficties kunnen niet uit het denken worden verstoten. Ook wetenschap kan niet zonder ficties; de vraag is wat ze mogelijk maken.
Als woorden en denken vooral een fictie in het leven roepen, wordt het van belang welke woorden we gebruiken en hoe we denken. Plus de vraag wat we eraan hebben. We kunnen niet zonder. Geest en vrijheid, bijvoorbeeld, zijn ficties, maar wel nuttige.
Kortom, het boek is een kritische ontdekkingsreis door onze vanzelfsprekendheid bij uitstek: taal en denken. We zullen het onderzoeken!
Organisatie en begeleiding: Drs Dries Boele Data: 5 woensdagavonden (drie- of vierwekelijks): 8 en 29 oktober, 19 november, 17 december 2014 en 14 januari 2015
Locatie: Hotel de Filosoof, Anna Vondelstraat 6, Amsterdam Aanvang: 20.00 uur. Kosten voor deelname: 40 euro. Deelname: Vooraf opgeven (Beperkt aantal deelnemers): aanmelden driesboele@wxs.nl Huiswerk: Per keer zullen we circa 75 pagina’s bespreken. Aanschaffen:
Hans Vaihinger, De filosofie van het alsof. Vertaald door John van der Stokker. 2014. Uitgeverij IJzer.
Van de achterflap:
Bestaat er zoiets als 'waarheid'? Is er een 'objectieve werkelijkheid'? Kunnen we zeggen dat we de dingen 'begrijpen' als we ze hebben benoemd of geclassificeerd? Wat is de betekenis van de mythen of van het begrip 'God'? Deze en talrijke andere vragen worden beantwoord in De filosofie van het alsof van de Duitse filosoof Hans Vaihinger (1852-1933).
De Filosofie van het alsof is een buitengewoon rijk en leerzaam boek en onmisbaar voor iedereen die is ge•nteresseerd in idee‘ngeschiedenis, filosofie of wetenschap. De 'kritische methode' van Vaihinger heeft niets van haar scherpte en helderheid verloren en is ook vandaag nog heel goed toe te passen op allerlei begrippen en denkbeelden.
'Er zijn dagen dat ik alleen maar naar de inhoudsopgave van De filosofie van het alsof hoef te kijken om er weer tegen te kunnen. Dit is nou echt een 'vrolijke wetenschap'.' (Connie Palmen)
'Eindelijk vertaald. Een van de meest intrigerende titels uit de geschiedenis van de filosofie.' (Ger Groot, NRC)