De Socratische methode wordt steeds vaker toegepast, ook in onderwijs en organisaties. Dit voorjaar bied ik wederom een Training Socratisch gespreksleider aan. Deze cursus is bedoeld voor iedereen die zich wil bekwamen in het leiden van een Socratisch gesprek, of een afgeleide ervan. Ook geschikt voor mensen die uitgebreid willen kennis maken met de methode.

Uitgangspunt is het klassieke, d.w.z. lange Socratische gesprek. Het voordeel hiervan is dat alle facetten van de methode langskomen en worden geoefend. Het is vervolgens aan de deelnemer om deze vorm te gebruiken, dan wel een kortere vorm. Ook is het mogelijk om onderdelen van de Socratische methode te benutten, bijvoorbeeld in lessituaties, coaching of besprekingen.

Elk kort Socratisch gesprek is een verkorting van de lange vorm.

Wie bekend is met alle facetten van de methode, heeft de keuze, wat betreft lengte en vormgeving van het Socratisch gesprek, afhankelijk van context en doelstelling. De cursus is bedoeld om vertrouwd te maken met deze facetten en de werking ervan in het gesprek.

Docent: Drs Dries Boele (06-11858448)
Locatie: Keizersgracht 252, Amsterdam
Data: 3 zaterdagen, 27 november, 11 en 18 december 2021
Tijd: 11.00 - 21.00 uur
Kosten: 420 Euro (excl BTW), reductiemogelijkheid (voor financieel minderdraagkrachtigen, zoals studenten en mensen met een uitkering): 360 Euro
Aantal deelnemers: 7 (max.)
eerstvolgende training: voorjaar 2022

Opzet
De training bestaat uit drie onderdelen: 1) kennismaking met achtergronden van de Socratische methode; 2) bespreking van de systematiek van het gesprek en het hoe en waarom van de verschillende onderdelen; 3) oefenen van de verschillende onderdelen.

Doelen
Naast het oefenen van de verschillende onderdelen, maakt de deelnemer uitgebreid kennis met de verschillende aspecten van het Socratisch gesprek, leert zijn of haar eigen sterke en zwakke punten kennen in het gesprekken leiden, methodisch en groepsdynamisch, en ontdekt of Socratisch gespreksleider iets is waar hij of zij zich verder is wil bekwamen.

Bespreking van onderdelen van het Socratisch gesprek
In deze bespreking worden de achtergronden van elk onderdeel toegelicht vanuit de rol van de gespreksleider. Telkens zullen aan bod komen: het waarom, het hoe, moeilijkheden en tips.

Verschillende stijlen van gesprek leiden
In de training zal zo veel mogelijk rekening worden gehouden met de verschillende aanpakken die er bestaan. Het is uiteindelijk de bedoeling dat de aspirant-gespreksleider een stijl ontwikkelt die past bij zijn/ haar persoonlijkheid.

Training en evaluatie
Elk onderdeel van het Socratisch gesprek wordt geoefend door telkens een andere deelnemer. Iedereen komt aan bod. De wijze van gesprek leiden wordt vervolgens geëvalueerd.

Literatuur
We zullen een aantal artikelen lezen en bespreken uit: Jos Delnoij en Wieger van Dalen (red.), Het socratisch gesprek. 2003, Damon.

Geschiedenis
Deze training wordt jaarlijks (soms twee maal per jaar) aangeboden sinds 1995. Buiten Nederland heb ik deze training gegeven in New York, San Francisco, Oslo en Helsinki.

Op aanvraag
Deze training kan op aanvraag ook worden aangeboden in andere contexten: binnen een organisatie of door een groepje geinteresseerden bij elkaar te brengen op eigen initiatief.

Inschrijven/ informatie:
Voor inschrijving of meer informatie over het programma, stuur een mail of een berichtje naar: Dries Boele, Spaarndammerplantsoen 108, 1013 XT Amsterdam. Tel: 06-11858448

SOCRATISCH GESPREK/ SOCRATIC DIALOGUE

Heb de moed je eigen verstand te gebruiken! Zo luidt een motto van de filosofie. Wijsheid leert men niet van anderen, maar ligt besloten in de ervaring van ieder persoonlijk; de kunst is om te leren uit die ervaring. Dit is kort gezegd de doelstelling van de Socratische methode.

Deelnemen?

Bij de Volksuniversiteit Amsterdam een Socratisch gesprek van 2 halve weekenden.
Maximaal 10 deelnemers.
Meer informatie op: www.volksuniversiteitamsterdam.nl
Tel: 020-6261626
Thema: Vrijheid
Kosten: 195 euro
Data:8 en 15 oktober (vrijdagavond) en 9 en 16 oktober (lange zaterdagochtend) 2021.
Locatie: Oosterdokskade 143 (Centrale OBA), Amsterdam

Het Socratisch gesprek is een onderzoeksgesprek: gezamenlijk onderzoeken we wat we te weten kunnen komen over een thema (vrijheid bijvoorbeeld of verantwoordelijkheid). Dit doen we aan de hand van voorbeelden, uitgaande van eigen ervaringen en zelf nadenken, zonder een beroep te doen op autoriteiten. Inhoudelijk is de inzet om tot een beargumenteerd antwoord te komen op de uitgangsvraag. Daarnaast is het proces in de groep van groot belang: gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen voor het onderzoek, luisteren, vertrouwen op je twijfel, open en kritisch durven zijn, etc.

Werken met de Socratische methode beoogt het zelfstandig denken te stimuleren van elk van de deelnemers, tegelijk met het samen nadenken. In het onderzoek worden individuele opvattingen intersubjectief getoetst. Het is geen debat met een winnaar, maar een gemeenschappelijk denkproces waarin zoveel mogelijk recht wordt gedaan aan de meningen en twijfels van elk van de deelnemers.

Het Socratisch gesprek stelt in staat om op een systematische wijze de (voor)oordelen, aannames en andere vooronderstellingen te onderzoeken die achter je ervaringsoordelen liggen. Dit gebeurt in een dialoog waarin je o.a. jezelf oefent in het formuleren van gedachten, het effectief luisteren, het samenvatten, geduld betrachten, oordelen opschorten.

Toepassingen
Behalve als vrije tijdscursus wordt de methode in toenemende mate benut in onderwijs en in bedrijven en organisaties, ter verheldering van doelstellingen en uitgangspunten, in een herorientatie op normen, waarden en idealen, ter vernieuwing van de aandacht voor wat leven en werken de moeite waard maken.

Levenskunst
Filosofie was in de Oudheid een levenswijze, waarbij het niet louter om denken ging. Denken stond in het teken van het realiseren van een `goed leven', zowel individueel als ook gemeenschappelijk. Levenskunst dus. Behalve theoretisch was filosofie ook praktisch: er werden oefeningen ontwikkeld en gepraktiseerd. Het socratisch gesprek zou ik willen beschouwen als een hedendaagse oefening in levenskunst. Met name vanwege de aandacht voor het concrete gebeuren, het scherpen van het onderscheidingsvermogen en het leren uit ervaring - de koninklijke weg naar praktische wijsheid, onontbeerlijk voor levenskunst.

Ook op aanvraag is van alles mogelijk, zowel particulier als in organisaties. Voor ideeen of informatie, mail naar: driesboele@wxs.nl

Boek over het Socratische gesprek en andere 'versterkende' gesprekken

VERSTERKENDE GESPREKKEN Wouter van de Graaf, Mark Janssen, Heinz Mšlders (red.). Van monoloog naar dialoog tot multiloog. Emancipatoire gesprekken rond zorg en welzijn. Uitgeverij Tobi Vroegh, Amsterdam ISBN: 978-90-78761-31-0 Kosten: 15 euro Ook te bestellen via de uitgeverij: http://www.tobivroegh.nl/titel.php?id_tit=43 Uit de inhoudsopgave: . Eerherstel van Eigen Ervaring, Doortje Kal . Socratisch Gesprek, Dries Boele . Interculturele Dialoog, Joke Jongejan . Moreel Beraad, Sopa Bouman . Multiloog, Heinz Mšlders . Eigen Kracht-conferentie, Rosalie Metze . Vergelijkende evaluatie, Wouter van de Graaf, Mark Janssen, Heinz Mšlders Plus verhalen van deelnemers. Van de achterflap: In dit boek zijn vijf gespreksvormen samengebracht: het Socratisch Gesprek, de Interculturele Dialoog, het Moreel Beraad, de Multiloog en de Eigen Kracht-conferentie. Deze gespreksvormen gaan alle uit van de eigen denkkracht van de deelnemers. Daarmee sluiten ze goed aan bij ontwikkelingen in (geestelijke) gezondheidszorg en welzijnswerk, die de nadruk leggen op datgene wat mensen zelf kunnen. Begrippen als empowerment, handelingsbekwaamheid, eigen regie en eigen kracht vormen daarbij een rode draad. Naast een beschrijving van wat een gesprekvorm inhoudt en voor wie het bedoeld is, worden in elk hoofdstuk portretten en ervaringen van deelnemers geschetst. In een afsluitend hoofdstuk worden overeenkomsten en verschillen benoemd. De beschreven gespreksvormen en uitgangspunten worden kritisch beschouwd tegen het licht van heersende ideologie‘n en maatschappelijke tendensen. Het boek is geschreven voor een breed publiek. Zowel voor de ge•nteresseerde deelnemer/leek als voor de vrijwillige en professionele medewerker in de zorg en maatschappelijke dienstverlening. Zowel voor ge•nteresseerde beleidsmakers en onderzoekers, als voor wijkagenten, personeelschefs, vakbondsleden en medewerkers van woningbouwcošperaties. Ook, en zeker niet in de laatste plaats, is dit boek bedoeld voor studenten van (beroeps)opleidingen in de zorg, de maatschappelijke dienstverlening, het pastoraal werk, kortom voor alle sociale professionals in spe. SOCRATISCH PROFIEL: Het socratisch gesprek is een onderzoeksgesprek waarin we gezamenlijk wijzer proberen te worden over een thema dat leven of werk de moeite waard maakt. Zoals vrijheid, verantwoordelijkheid, vertrouwen. Dit onderzoek doen we niet in het wilde weg, maar aan de hand van een voorbeeld uit de ervaring van een van de deelnemers. Daarbij staat zelfstandig nadenken voorop. Er mag geen beroep worden gedaan op autoriteiten (leraren, ouders, boeken etc). Dit maakt dat iedereen op gelijkwaardige basis kan deelnemen. In mijn benadering van het socratisch gesprek speelt inleving een belangrijke rol: je als deelnemer inleven in de beleving van de voorbeeldgever, in plaats van je verplaatsen in zijn of haar situatie. Dit om meerdere redenen: het maakt het gesprek een oefening in voelend denken; het vermijdt hypothetisch spreken; moraliseren wordt tegengegaan; het bevordert langzaam en zorgvuldig denken; en inleving vergemakkelijkt het vinden van consensus. Het socratisch gesprek zie ik als een vorm van empowerment: het versterkt het vertrouwen in het eigen oordeelsvermogen, in het eigen waarheidsgevoel (inclusief twijfel) en in de waarde van ervaringen als bron van wijsheid, en dat alles in een dialoog met anderen. Bovendien scherpt het de kritische zin en het vermogen tot overeenstemming in gesprek met mensen die er anders over denken. Verder vat ik het socratisch gesprek op als een oefening in levenskunst. Praktische wijsheid speelt vanouds een grote rol in het vormgeven van het persoonlijke leven. Hoe praktische wijsheid te ontwikkelen? Door te leren uit ervaring. En dat is precies wat er gebeurt in een socratisch gesprek, dat je kort zou kunnen defini‘ren als een systematisch leren uit ervaring. Op de hoogte blijven? Wie op de hoogte wil blijven van socratische gesprekken, training socratisch gespreksleider, filosofisch cafe en andere filosofische activiteiten, stuur een mail naar: driesboele@wxs.nl o.v.v. 'nieuwsbrief filosofische activiteiten'.