biolned arbeidsmarkt

Ieder jaar brengt het SEO (Stichting Economisch Onderzoek) in opdracht van Elseviers Magazine een rapport uit over de situatie op de arbeidsmarkt voor academici en HBO'ers. Het laatste onderzoek betrof de situatie van de WO-afgestudeerden van het examenjaar 2019/2020, anderhalf jaar na afstuderen waarvan de resultaten juni 2022 werden gepubliceerd. Het onderzoek werd uitgevoerd met behulp van gegevens van het CBS met als sluitingsdatum 1 januari 2022. Voor het onderzoek werden 92 HBO- en 76 WO-studierichtingen onder de loupe genomen.

Gewijzigde opzet
De opzet in dit en de vier vorige jaren is ten opzichte van die van de eerdere jaren flink veranderd en zo ontbreken ook dit keer een aantal voor ons juist interessante gegevens zoals over het uitwijken naar een lager niveau van de baan en het al dan niet spijt hebben van de studiekeuze. Ook wordt niet meer per studierichting het gemiddelde van de zoekduur naar een baan gegeven maar de mediane waarde hiervan. Verder ontbreken de laatste jaren belangrijke gegevens zoals over het al dan niet (nog) werkzoekend zijn en achteraf het spijt hebben van de studiekeuze. Ook aard en niveau van de gevonden baan blijven nu buiten beschouwing.
De uitslag van het voor ons doel eigenlijk erg interessante eerdere SEO-onderzoek uit 2016 zal daarom voorlopig nog op deze site te zien blijven (zie achteraan op deze pagina bij 'Beperkte informatie . . ').

De zoekduur naar een baan
Het belangrijkste gegeven uit het onderzoek zijn de verschillen in zoekduur naar een substantiële baan waarbij 'substantieel' gedefinieerd is als een baan in Nederland van minimaal 0.6 fte en met een salaris van minimaal 140% (HBO) of 150% (WO) van het minimumloon.
In onderstaande grafieken zijn, gebruik makend van de gegevens uit de tabellen van het SEO-rapport, de studierichtingen gerangschikt naar zoekduur. Bij het HBO treffen we richtingen als Electrotechniek en Verpleegkunde bovenaan in de grafiek aan en Toerisme en Dans onderaan. In het WO zitten Geneeskunde en Diergeneeskunde in de top en vormen Letterkunde en Cultuur de hekkensluiters.

In de onderstaande grafieken zijn de posities van de voor de doelgroep van deze site meest relevante studierichtingen ingetekend. Bij het HBO zijn dat de Lerarenopleiding Biologie (2e graads), de Biologie & Medisch Laboratorium onderzoek en de Milieustudies. De Lerarenopleiding 2e graads bleef met 2,1 (3,0) maanden opmerkelijk hoog in de ranglijst staan. De Biologie & medisch laboratoriumonderzoek en de Milieustudies zijn t.o.v. vorig jaar in zoekduur duidelijk vooruit gegaan en komen nu uit op 4,3 (6,3) en resp. 4,9 (6,6) maanden (de cijfers van vorig jaar zijn tekens cursief weergegeven). Bij alle genoemde studierichtingen is de zoekduur dus korter geworden en dat is goed nieuws. De opleidingen in het HBO doen het als geheel opmerkelijk beter dan die in het WO, let op het verschil in tijdschaal in de beide figuren.
Bij het WO zijn de Biomedische wetenschappen, de Biotechnologie, de Milieu- en Natuurwetenschappen en de Biologie er uitgelicht. De Biomedische wetenschappen komen hier met een zoekduur van 4,2 (5,3) maanden als beste uit de bus. De Biotechnologie is met 4,7 (6,9) een goede middenmotor terwijl de afgestudeerden in de Biologie en de Milieu & Natuurwetenschappen met resp. 6,5 (10,1) en 6,0 (8,4) maanden in zwaar weer verkeren. Wel valt op dat al de genoemde WO-studies duidelijk betere cijfers dan vorig jaar laten zien.

Relatieve
positie
(verticaal)

en

Mediane
zoekduur

(horizontaal)

De lering uit dit verhaal

Voor student en pas afgestudeerde is het van belang zich te realiseren dat het nog al eens de nodige tijd en energie kan kosten alvorens een passende baan gevonden is.
Bij de 'Biologie' (WO) bij voorbeeld gaan er zo'n 7 maanden (!) overheen voordat tenminste de helft van de afgestudeerden een baan heeft gevonden. Dit betekent dat tegenover iedere afgestudeerde die vrijwel direct een baan vindt een ander staat die er juist heel lang over doet of binnen de onderzochte periode zelfs helemaal niet aan de bak komt.

Het volledige SEO-rapport 2022 (pdf) is te vinden op de site van het SEO

Aantallen vacatures over langere termijn gezien licht gestegen (5 juli 2022)

Telling advertenties op Academic Transfer

De auteur van deze site houdt de aantallen vacaturemeldingen op de site van Academic Transfer sinds 2011 wekelijks bij. Academic Transfer neemt alle door de universiteiten, academisch-medische centra, rijksinstituten en ook enkele aan de overheid gerelateerde instellingen opgegeven vacatures op in haar bestanden. Deze weektellingen zijn vervolgens omgerekend naar kwartaalgemiddelden en in de onderstaande grafieken weergegeven.

Stijging aantal vacatures min of meer vast gehouden
Over het geheel is sprake van een gestage stijging van het totaal van alle vacatures die zich ook gedeeltelijk vertaalde in een stijging bij de promotieplaatsen (bepaald met de zoekterm "PhD student'). In 2016 lag het jaargemiddelde bij alle vacatures nog even boven de 400, om daanrna met enige schommlingen te stijgen naar rond de 700 in 2021. Het aantal promotieplaatsen wordt veel minder door de op- en neergaande economie gestuurd en vertoont daarom een wat minder grillig beeld. Wat opvalt is dat het aantal promotieplaatsen in het tweede kwartaal van 2021 de gunstige trend bij het het totaal van alle vacatures niet volgde en in het 4e kwartaal zelfs een daling vertoonde.
Een punt van belang is dat de stijging in aantal vacaturemeldingen zoals in 2021 niet automatisch betekent dat er ook navenant meer banen beschikbaar kwamen. Immers in tijden van hoogconjunctuur is er meer noodzaak om om te adverteren en blijven vacatures ook langer open staan.

Alle vacatures

Totaal

waarvan

Promotieplaatsen

Aantal vacatures 'Biology' na dip 2020 verder gestegen, aantal promotieplaatsen min of meer stabiel.
Ongeveer de helft van de afgestudeerde biowetenschappers gaat verder als promovendus. Het aantal promotievacatures is derhalve een belangrijk gegeven. De auteur van deze site heeft dan ook naast het totaal aantal vacatures (met de zoekterm 'Biology') ook het aantal promotieplaatsen (met de zoektermen 'Biology' + 'PhD student') binnen dat totaal wekelijks bijgehouden. Met deze zoekterm worden alle vacatures gevangen waarin het woordje 'biology' voorkomt, dus biology 'sec', molecular biology, medical biology, environmental biology, microbiology, forensic biology enz.
Zoals onderstaande grafiek toont volgden de vacatures 'Biology' zowel in totaal als alleen de promotieplaatsen aanvankelijk een vrij gelijkmatig beeld maar zette vanaf eind 2018 een gelijdelijke stijging.In. Het 2e kwartaal van 2020 bracht echter een opmerkelijke terugval die evenwel in 2021 en 2022 ruimschoots kon worden goedgemaakt .
Het aantal promotieplaatsen volgde deze trend maar ook hier verraste het eerste kwartaal van 2021 met een flinke stijging, een stijging die in 2022 kon worden vastgehouden.

Aantal Vacatures 'Biology'

Totaal

waarvan

Promotieplaatsen

Relatieve aandeel 'Biology' vacatures vanaf 2022 verder opgelopen
Door het aantal vacatures 'Biology' te betrekken op het totaal van alle getelde vacatures ontstaat een goed beeld van het aandeel dat de biologische wetenschappen in het geheel hebben. Het aandeel in het totaal van de Biology vacatures vertoonde vanaf 2016 een als maar dalende lijn waaraan in 2020 een einde is gekomen. Het eerste kwartaal van 2022 gaf zelfs een verdere stijging te zien.
Het aandeel bij de promotieplaatsen (PhD) bereikte rond 2018/2019 de laagste waarde maar klom daarna eveneens weer uit het dal om in 2022 de hoogste waarde te bereiken.

Aandeel 'Biology' (%)

bij de Promotieplaatsen

en bij het totaal van
alle vacatures

Met een aandeel van globaal rond 20 % bij alle vacatureplaatsen en zelfs even boven de 20 % bij de promotieplaatsen lijkt de biologie er op basis van de recente vacaturetellingen niet slecht voor te staan. De positie van de jonge biologen op de arbeidsmarkt blijft echter onveranderlijk moeilijk zoals verder op deze pagina is te lezen.

Prognose aanbod afstudeerders op basis eerdere instroom (11 nov. 2021)

De situatie op de arbeidsmarkt wordt bepaald door vraag én aanbod. Om de vraag naar afgestudeerde biologen in te schatten gebruiken we op deze site de uitkomsten van eigen tellingen van 'biology' vacatures op de site van Academic Transfer.
Het aanbod van afgestudeerden in de biologische sector is moeilijker in te schatten. Het CBS houdt weliswaar de aantallen afgestuurden in het WO en HBO bij maar onderscheidt daarbij grotere en andere sectoren als 'Natuurwetenschappen' en 'Technische studies'.
Een andere methode is om te kijken naar de aantallen instromende studenten van enkele jaren terug. Deze komen immers na vijf (WO) of vier jaar (HBO) studeren op de markt en bepalen dan het aanbod van nu. De getallen zijn ontleend aan de jaarlijks in oktober en november gepubliceerde opgaven in Bionieuws.
Voor het WO kon zo voor de studies 'Biologie' en "Medische biologie' een bruikbare reeks getallen worden verkregen. Onder de door Bionieuws onderscheiden 'Biologie-gerelateerde richtingen' vallen een in aantal veelal kleinere en meer lokale studies als 'Life Science & Technology', 'Gezondheid & Leven', 'Psychobiologie'' en 'Nanobiologie'. Deze zijn hier niet verder opgesplitst en weergeven onder de noemer 'Biologie gerelateerd'.
Voor het HBO is gekozen voor de grote en maatgevende opleiding 'Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek' en twee middelgrote richtingen, de 'Toegepaste biologie' en de 'Lerarenopleiding'. De door Bionieuws onderscheiden kleinere en veelal lokale studierichtingen als 'Bos- en Natuurbeheer', 'Diermanagement', 'Biotechnologie', 'Bioinformatica' en 'Applied Science' zijn hier samengevat onder de noemer 'Overig'.

	Instroom WO
	Instroom HBO

Problemen op de korte termijn
Bij het WO zien we bij de Biologie een lichte daling van de instroom in de jaren 2016 en 2017 hetgeen in 2021 en 2022 zal resulteren in een fractie minder afstudeerders. Bij de andere WO-opleidingen is echter sprake van een stijging die in de toekomst zelfs zal leiden tot een flinke stijging van het aantal afstudeerders. Het is de vraag of en hoe de markt deze verhoogde uitstroom zal t.z.t. zal weten op te vangen.
In het HBO is bij de grote opleiding 'Biologie en Medisch laboratoriumonderzoek' sprake van een langzame stijging van de aantallen instromende studenten hetgeen zich op den duur zal vertalen in grotere aantallen afstudeerders waar pas in 2026 een eind aan zal komen. Een zelfde beeld zien we bij de categoriën 'Toegepaste Biologie' en 'Overig'. Bij de 'Lerarenopleiding' (2e graads) blijft de instroom en daarmee ook de te verwachten uitstroom tot in ieder geval 2026 constant.

Kansen op baan met alleen een bachelor-diploma (10 okt. 2021)

Wat ben je met alleen een universitair Bacchelors diploma waard?
Wie een bacchelorsdiploma heeft gehaald komt wellicht voor de vraag te staan wat te gaan doen, verder studeren en het mastersdiploma behalen of meteen een baan gaan zoeken. Dan rijst de vraag: zijn er wel banen voor een bacchelor beschikbaar? Hierover zijn weinig tot geen gegevens te vinden.
Het recente rapport 'Arbeidsmarktonderzoek' van het NIBI onder werkgevers handelt voornamelijk over door de werkgevers gewenste competenties maar heeft een klein maar voor onze doelgroep interessant hoofdstuk over de kansen voor Bacchelors. Daarin staat dat uit de interviews en enquêtes naar voren komt dat mensen die alleen een universitaire bachelor behaald hebben nog niet of nauwelijks in bedrijven en organisaties aan de slag zijn. Als het over de kansen gaat zien de werkgevers nu of in de toekomst wel (beperkt) mogelijkheden voor mensen die alleen een bacchelors op zak hebben. Het antwoord hangt sterk af van de sector waarin de baan gezocht wordt. Tuinbouw / Agri & Food scoren daarbij het beste, direct gevolgd door Communicatie en Educatie. Beleid en Uitvoering van Beleid scoren het slechtst. Ecologie & Duurzaamheid en Life Sciences & Health nemen een middenpositie in. In het rapport worden ook per sector voorbeelden van typen functies genoemd waaraan gedacht wordt.

Kansen op een baan

met alleen een

BSc-diploma

{volgens rapport

NIBI 2021)

Voor details zie het oorspronkelijke rapport (pdf) op de site van het NIBI

Nieuwe OCW-raming behoefte aan biologie leraren (10 jan. 2020)

Raming tekort aan leraren (OCW)

Het Ministerie van OCW komt jaarlijks met ramingen en wel van de verwachte.tekorten van leraren in het vootgezet onderwijs. Onderzocht is o.a. hoeveel leraren er meer nodig zijn nodig zijn om aan de vraag te voldoen dan er gevonden kunnen worden en wel voor de jaren 2024 en 2029. Daarbij is ook rekening gehouden met de verwachte daing van het aantal leerlingen in het VO.
Wij beperken ons hier tot de prognode voor 2024. Bekende uitschieters zijn de kunstvakken en lichamelijke opvoeding met 0.2% vacaturedruk aan de ene kant en de Informatica met 26,0% aan de andere kant.

Raming tekort aan leraren
exacte vakken
in het Voortgezet Onderwijs

Voor ons doel zijn de cijfers van de exacte vakken wiskunde, natuurkunde, scheikunde en biologie er uitgelicht en in bovenstaande grafiek weergegeven. Zoals hier te zien is vormt de biologie met 0,4% een opvallende uitzondering op de prognosecijfers voor 2024 en is er nauwelijks sprake van een tekort. Afstudeerders die het onderwijs in willen moeten het in hoofdzaak hebben van door vertrek of pensionering vrijkomende plaatsen.

Bron: Kengetallen onderwijs (OCW, jan.2020)

Controversiële uitkomsten NIBI - SEO onderzoek (2 dec. 2019)

Sterk verschillende uitkomsten arbeidsmarktonderzoeken

Wie de moeite neemt om de uitkomst van het jaarlijkse SEO/Elsevier onderzoek te vergelijken met dat van het NIBI-onderzoek komt tot behoorlijk verschillende conclusies. Het NIBI-onderzoek (gepubliceerd in BioNieuws op 2 nov. 2019) concludeert dat de biowetenschappers er bepaald niet slecht voorstaan: slechts 4% heeft 12 maanden na afstuderen nog geen baan en 80% van degenen die een baan hebben heeft die op academisch niveau. Maar wie bij het SEO onderzoek (2020) te rade gaat leest dat het wel 11 maanden duurt voor dat 50% een substantiële baan heeft gevonden. De andere helft zit dan nog steeds zonder een passende baan. Maar er zijn dan ook grote verschillen in de methodiek van beide onderzoeken. Zie hiervoor onderstaande tabel.

	SEO (2020)	NIBI (2019)
Bron gegevens	Steekproef via CBS	Enquête via biologie-opleidingen
Frequentie onderzoek	Jaarlijks	1x in de 3 jaar
Onderzochte jaargangen	2017	2015 / 2016 / 2017
Peildatum onderzoek	18 maanden na afstuderen	12 maanden na afstuderen
Vinden passende 1e baan	Mediaan 50% na 11 maanden	Na gemiddeld 3,2 maand
Werkzoekend / werkeloos	20% werkzoekend	4% werkeloos
Buitenlandse banen	Exclusief	Inclusief

Het grootste verschil zit hem in de methodiek van beide onderzoeken. Het CEO maakt gebruik van gegevens van het CBS terwijl het NIBI-onderzoek steunt op uitkomst van een via de opleidingen gehouden enquête. Het NIBI gaf zelf al eerder aan dat die laatste methode een niet representatief beeld oplevert omdat oud-studenten die zonder passende baan zitten minder geneigd zijn hun situatie via een enquête naar buiten te brengen. Het SEO haalt de arbeidsmarktgegevens van de oud-studenten via een steekproef uit de CBS-betanden waardoor het genoemde bezwaar hier niet geldt.. Een ander belangrijk verschil betreft de peildatum, de tijd verlopen na het afstuderen. Het SEO gaf de oud-studenten 18 maanden de tijd, het NIBI 12 maanden waardoor het SEO-onderzoek een per definitie een gunstiger uitslag zou moeten geven. Van het NIBI-onderzoek is verder onduidelijk in hoeverre afgestudeerden aan Biologie gerelateerde opleidingen zoals Biotechnologie en Psychobiologie in de enquête zijn meegenomen.

Het SEO-onderzoek geeft door de gevolgde methodiek een betrouwbaarder beeld van de feitelijke situatie op de arbeidsmarkt. Mede gezien het feit dat de afgestudeerde biologen te midden van die van de andere WO- en HBO-studies in kaart worden gebracht heeft dit onderzoek dan ook de voorkeur van de auteur van deze site. Ook de cijfers van de biologie gerelateerde studies als Biomedische wetenschappen en Milieukunde zijn er te vinden en te vergelijken.

Verderop op deze blz. zijn samenvattingen van de SEO-rapporten van 2019 en 2018 te lezen

Beperkte informatie vanuit de studierichtingen (21 jan. 2019)

Een kleine rondgang
Een kleine rondgang begin 2019 langs de websites van de 7 biologieopleidingen in Nederland leert dat deze uiterst karig zijn met het geven van informatie over de arbeidsmarkt voor biologen.
De UvA meldt 'dat je na je master breed bent opgeleid waardoor je op zeer diverse functies kunt solliciteren' en dat '80% van onze afgestudeerden binnen het jaar een betaalde baan vinden'.
Bij de VU staat helemaal niets te lezen over de arbeidsmarkt en de kansen voor biologen.
De UU geeft een opsomming van een rijtje mogelijke beroepen en vermeldt dat afgestudeerden vinden werk in adviesbureaus, ziekenhuizen of de industrie.
De RUG vermeldt dat veel biologen onderzoeker worden maar dat er ook 'uitstekende andere mogelijkheden zijn in functies als voorlichter, leraar, educatief medewerker of (wetenschaps)journalist'.
De Radbouduniversiteit geeft een kort rijtje van potentiële beroepen: 'consultant, policy maker, researcher and teacher'.
De UU volstaat ook met een rijtje mogelijke beroepen als 'biotechnoloog, klimaatonderzoeker etc'.
De WUR tenslotte weet (dank zij onderzoek van de KLV van 2011!) te melden dat tweederde van de Wageningse biologen vlak na afstuderen een functie heeft in het onderzoek. Maar 'je kunt ook in het onderwijs gaan werken of als deskundige bij overheden of particuliere organisaties'.

Nergens feitelijke voorlichting!
Nergens zijn gegevens te vinden waaruit kan blijken dat de opleidingen zelf enig onderzoek doen naar het wel en wee van hun afgestudeerden. Waar vermeld wordt dat zoveel procent van de afgestudeerden binnen het jaar een betaalde baan heeft wordt niet vermeld wat die baan dan wel inhoud (niveau, omvang). De studenten worden met mooie voorbeeldverhalen op pad gestuurd maar nergens gewezen op een mogelijk andere afloop dan de gedachte vlotte doorstroming naar een gepaste baan. Op de UvA na verwijst geen enkele opleiding naar het NIBI en zijn informatieve carrière pagina's (laat staan naar deze website 'biolned.nl').

Eerdere gegevens onderzoek 'Stichting Economisch Onderzoek' (SEO)

Kijken we naar het landelijke onderzoek zoals jaarlijks werd uitgevoerd door SEO/Elsevier dan ontstaat een heel ander beeld. Afgestudeerden van de biologie (en een aantal andere studierichtingen) hebben grote moeite met het vinden van een op de studie aansluitende baan. De gevonden baan kan maar zeer tijdelijk zijn en het kan ook behoorlijk lang duren voor die baan binnen bereik komt, aldus het rapport van 2018.
Door verandering van bron (niet meer gebruiken van gegevens uit eigen enquêtes maar van het CBR) en methodiek (andere vraagstellingen) ontbreken helaas in de onderzoeken van de laatste twee jaren een aantal voor ons juist interessante gegevens zoals over het uitwijken naar een lager niveau van de baan en over het al dan niet (nog of opnieuw) werkzoekend zijn. Vooral dit laatste gegeven is essentieel om dat daaruit is af te leiden of de gevonden banen al dan niet in het verlengde van de studie ligt en dus geen 'noodbaan' betrof. De gevonden baan kan verder zeer tijdelijk zijn, een (ongewenste) deeltijdbaan betreffen of inhoudelijk flink tegenvallen. Allemaal gegevens die uit de onderzoekingen van de laatste drie jaar niet meer te halen zijn. Het SEO-beste onderzoek dateert dan ook van vóór 2017 en hieruit zijn de onderstaande gegevens ontleend.

Nog of opnieuw werkzoekend
Het SEO stelde in een eerder onderzoek aan de geënquêteerden nog wel de cruciale vraag of zij al dan niet werkzoekend waren op het tijdstip van anderhalf jaar na afstuderen.
Uit de onderzochte 99 WO- en 99 HBO-studierichtingen zijn de voor ons meest relevante gekozen en de uitkomsten weergegeven in onderstaande tabel. Bij het WO komen de Biologie en de Milieuwetenschappen uit boven het gemiddelde van alle WO-richtingen waarbij aangetekend moet worden dat het algemeen gemiddelde door de slechte situatie bij veel alfa- en gamma studies laag ligt. Bij het HBO zijn het de Milieustudies die het niet goed doen.

Studierichting WO	Werkzoekend (%)
Biologie	18
Biomed.wet./Toegep. biol.	16
Milieuwetenschappen	17
Heel WO gemiddeld	16

Studierichting HBO	Werkzoekend (%)
Biol./Med.laboratoriumopl.	13
Milieustudies	21
Lerarenopleiding exact	9
Heel HBO gemiddeld	17

Let wel: deze uitkomst betekent dat circa één op de vijf afgestudeerde biologen bij het WO na anderhalf jaar nog of opnieuw op zoek is naar een geschikte baan! Bij het HBO is de situatie wat beter met uitzondering dan van de Milieustudies waar ook één op de vijf afgestudeerden na anderhalf jaar werkzoekend is.