Korte Geschiedenis van de Tachtigjarige OorlogFrans van Schooten Jr leefde tijdens de tachtigjarige oorlog. Die begon in 1568 met de komst van Alva naar het opstandige Vlaanderen. De oorlog duurde tot 1648. Toen werd in Munster een vredesverdrag met Spanje gesloten. |
Rond 1580
De geschiedenis van de familie Van Schooten begon ergens rond 1580. Spaanse huursoldaten maakten het land onveilig en belegerden de opstandige steden. Mensen ontvluchtten het geweld. Zo verhuisde in 1584 de opa van Frans van Schooten Jr van Vlaanderen naar Leiden.
In 1568 was Antwerpen met 100.000 inwoners de grootste stad van heel Europa. De Nederlandse gewesten (Vlaanderen, Holland, Zeeland, Friesland, etc.) waren in die tijd het meest kapitaalkrachtige en geïndustrialiseerde gebied. Belangrijke steden waren Gent, Oostende, Dordrecht, Haarlem en Leiden. Filips II wilde de belastingen hervormen, maar daar wilden de gewesten niets van weten. Filips II wilde alle ketterij uitroeien, maar de gewesten vroegen om verdraagzaamheid. De graanprijzen stegen, de lonen bleven achter en boeren en arbeiders kwamen om van de honger. De Beeldenstorm begon in Vlaanderen. Talloze kerkinterieurs werden vernield. Filips II reageerde woedend en stuurde Alva. Die regeerde vanuit Brussel met harde hand. Tienduizenden oproerkraaiers, belastingweigeraars en ketters werden gevierendeeld, opgehangen, het hoofd afgehakt, etc.
Antwerpen was in die tijd met 100 000 inwoners de grootste Europese stad. Antwerpen viel in 1585 en bleef Spaans. De veel kleinere Hollandse stad Leiden heeft in 1573/1574 het beleg weerstaan. Het werd op 3 oktober 1574 ontzet. Als beloning kreeg Leiden van Prins Willem van Oranje op 8 februari 1575 een universiteit In 1600 kreeg Leiden van Prins Maurits een ingenieursschool. Holland was een toevluchtsoord voor protestanten uit de zuidelijke Nederlanden. Daar kon iedereen terecht die iets gedrukt wilde krijgen wat elders in Europa niet toegestaan was. Zo ontstond in de Republiek een klimaat waar ruimte was voor nieuwe gedachten.
Na 1590 verplaatste de strijd zich van Holland naar Oost Nederland, Brabant, Limburg en Vlaanderen. Soldaten wilden wel oorlog voeren, maar niet sneuvelen. Gewond raken deden ze liever ook niet, want amputaties zonder verdoving waren pijnlijk. Belegeren was veel veiliger. De soldaat schoot vanuit een loopgraaf op een stad die langzaam verhongerde en ten onder ging aan besmettelijke ziekten. De soldaat had eten genoeg want strooptochten op het platteland leverden voldoende verse waar op. De soldaat nam vrouw en kinderen mee voor de was, eten koken en andere persoonlijke verzorging. Als alles mee zat, dan had een soldaat een goed leven. Het kon ook tegenzitten. Dan kreeg de soldaat geen soldij, of was er niets meer te halen op het platteland. Ook kon hij verzeild raken in een loopgravenoorlog. Tussen 1600 en 1604 kwamen bij Oostende tienduizenden soldaten om en nog veel meer raakten gewond.
Vrede van Utrecht: spelregels bij het ganzenbord
Belegerde steden
De belegeringen van Grol, 's Hertogenbosch, Maastricht en Breda laten zien dat veel (ingenieurs)werk verzet is.
Beleg van Grol
|
Stadsmuseum Groenlo
www.circumvallatielinie.nl
Gallica
_1627_-_Grolla_Obsessa_et_Expugnata_(J.Blaeu).jpg)
Wikipedia
DBNL: Christiaan Kramm, De levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche kunstschilders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters, van den vroegsten tot op onzen tijd, Niels, (Theodorus, of Dirck)
Beleg van 's Hertogenbosch
In het jaar 1629 behaalde Frederik Hendrik een grootse overwinning die hem wereldberoemd maakt.
Na een maandenlang beleg lukte het hem de tot dat moment onneembare stad 's Hertogenbosch te veroveren op de Spanjaarden.
Twee gebeurtenissen waren van grote invloed op de strijd.
Piet Hein veroverde het jaar daarvoor de Zilvervloot op de Spanjaarden.
Frederik Hendrik had recht op een groot deel van de opbrengst.
Met dat geld kon hij het beleg van 's Hertogenbosch bekostigen: de Spaanse troepen werden met "eigen geld" bestreden.
Ook de ontwikkeling van kennis over en technieken voor het inpolderen van natte gebieden was van groot belang.
In de jaren daarvoor waren verschillende meren drooggelegd, waaronder de Beemster.
Juist door deze technieken in zijn militaire strategieën te integreren, was Frederik Hendrik in staat 's Hertogenbosch in te nemen.
De linie 's Hertogenbosch was al vóór 1629 meerdere keren belegerd geweest,
maar telkens blijkt de waterrijke omgeving van de stad haar redding te zijn.
Niet voor niets heeft de stad de bijnaam "Moerasdraak".
De moerassen en onder water te zetten gebieden rond de stad zijn relatief gemakkelijk te verdedigen en nauwelijks te overbruggen.
Maar Frederik Hendrik heeft veel geld, dankzij de zilvervloot van Piet Hein, en een plan.
Jan Adriaanszoon Leeghwater claimt later dat het zijn plan was, maar hij heeft wel meer ten onrechte geclaimd.
Dankzij de inzet van ruim 24.000 soldaten en 10.000 boeren uit de omgeving liet Frederik Hendrik in amper drie weken tijd een aanvalslinie van ruim 40 kilometer rond de stad aanleggen.
Een voor die tijd ongeëvenaarde prestatie.
De linie bestond uit een aaneenschakeling van dijken, grachten, forten, kampementen en andere militaire stellingen.
Met behulp van deze dijken en grachten werd het water van de Aa, de Dommel en de Dieze om de stad heen geleid.
Op die manier werden de moerassen niet langer met vers water gevoed.
Door rosmolens, aangedreven door paardenkracht, werd de omgeving van 's Hertogenbosch verder drooggemalen.
Daardoor was het mogelijk om de vestingwerken van de stad met loopgraven te benaderen en uiteindelijk de Moerasdraak in te nemen.
www.degroenevesting.nl
Wikipedia: Zilvervloot
Wikipedia: Beleg van 's-Hertogenbosch
Groeten uit Den Bosch: Beleg van 's-Hertogenbosch
Geheugen van Nederland: hertogenbosch 1629
Google Books: Tranen van bloed: het beleg van 's-Hertogenbosch en de oorlog in de Nederlanden, 1629
Beleg van Maastricht
Prins Maurits en Prins Frederik Hendrik belegerden steden.
Daar laten ze wallen, schansen en andere versterkingen aanleggen op een paar kilometer afstand van de stad.
Die beschermden het leger tegen vijandelijke uitvallen uit de belegerde stad.
Ook beschermden ze het tegen een vijandelijk leger dat de stad van buiten wilde ontzetten.
Ze groeven loopgraven richting de stad.
Soldaten groeven een mijngang tot onder de stadsmuur.
Daar lieten ze een tonnetje buskruit ontploffen.
Dat was het moment waarop een stad zich over gaf.
Het Staatse leger maakte meestal zigzagloopgraven.
Soms waren die zo groot dat men er met een paard en wagen door kon.
In de "Groote Historische Schoolatlas, ten gebruike bij het onderwijs in de vaderlandsche en algemene geschiedenis" uit 1927 staat een afbeelding met een toelichting over de belegering van Maastricht (1632). Hieronder staat de afbeelding in het klein (klik voor een vergroting) en de originele toelichting. De diameter van de vesting Maastricht is minder dan 2 kilometer en die van de schans van Frederik Hendrik is ongeveer 5 kilometer. De lengte van de schans is dan ongeveer 15 kilometer. Een gracht van drie meter breed en twee meter diep is niet ongewoon. De grond werd opgeworpen tot een schans met dezelfde afmetingen. Zo is er heel wat grond verzet.
Beleg van Breda
De stad Breda is herhaaldelijk belegerd, de ene keer door het Staatse leger, dan weer door het Spaanse. Op onderstaande afbeelding is te zien hoe omvangrijk de belegeringswerkzaamheden in 1637 zijn. Prins Frederik Hendrik legt een wal om Breda. De totale lengte is 34 kilometer.
Meer informatie is te vinden bij het stadsarchief van Breda. Daar komt onderstaande kaart vandaan.
