Rood is een fascinerende kleur. Het is de kleur waarover waarschijnlijk het meest geschreven is. Wat de laboratoriumrat is in de geneeskunde, is rood in de kleurenpsychologie. Dat komt omdat het zoveel verschillende emoties en associaties oproept. Bovendien is het de kleur die de meeste aandacht trekt.
Met rood krijgt zelfs een Lada sex-appeal. Kijk maar:
Kijken we welke associaties rood oproept, dan komen de 'usual suspects' al snel om de hoek kijken: liefde, bloed, hart, tomaat. Op de website van 'Dutch Word Associations' van de Universiteit van Leuven is een uitgebreid overzicht te vinden, waarbij je zelf de woorden kunt intikken. Dit maakt onderdeel uit van een langlopend project om het 'semantic associative network' van mensen in kaart te brengen.
Bij kleur denken we niet snel aan taal. Het woord 'rood' roept allerlei associaties op. Maar als we iets roods zien, gebeurt niet het omgekeerde: voor ons (geestes)oog verschijnen niet automatisch de letters R-O-O-D. Wat voor associaties roept het woord 'rood' dan wel op?
Psychologen van de Universiteit Leuven doen al enkele jaren onder de noemer 'Dutch Word Associations' onderzoek naar 'semantische associatieve netwerken'. Semantiek is de wetenschap van de bouwstenen van natuurlijke talen.
Een bepaald woord roept andere woorden op. Al die woorden vormen een netwerk rond dat kernbegrip. Sommige woorden zal men vaker noemen dan andere. Dat zegt iets over de kracht van de associatie. Neem bijvoorbeeld een woord als 'verkeerslicht'. Van de 260 respondenten gaven 72 'rood', 50 'groen' en 29 'oranje' als antwoord.
Blijkbaar associëren mensen een verkeerslicht dus eerder met stoppen dan met doorrijden.
Nu vervangen we 'verkeerslicht' door 'stoplicht'. Van de 263 respondenten gaven 72 'rood' als antwoord en maar 19 'groen'. 'Oranje' kwam er met 13 nog bekaaider af.
Conclusie? Woorden roepen niet alleen associaties op, maar kleine nuanceverschillen in de kernwoorden kunnen die associaties op hun beurt ook beïnvloeden.
Lees meer op BEELD&TAAL
De vraag naar persoonlijkheidskenmerken kon worden beantwoord door het invullen van een zevenpuntsschaal. Het ene uiterste van de schaal geeft aan dat een respondent zich als uitermate introvert, rationeel of bedachtzaam beschouwt; het andere uiterste als uitgesproken extravert, emotioneel en impulsief.
Zoals te verwachten was, liggen de antwoorden overwegend in het midden. We beschouwen onszelf nu eenmaal meestal als gematigd en stabiel en neigen niet naar extremen.
Wat vinden deze respondenten de mooiste kleur?
Grafiek 1 - favoriete kleur
Wanneer we vervolgens kijken naar de verschillen tussen vrouwen en mannen, dan zien we dat er duidelijke en significante verschillen zijn.
Grafiek 2 – favoriete kleur vrouw
Grafiek 3 – favoriete kleur man
Van de vrouwen geeft 29 procent aan rood als favoriete kleur te hebben, 24 procent kiest voor blauw en 19 procent violet. Daarmee is bijna 72 procent van de voorkeur bepaald. Bij de mannen kiest 49 procent blauw, 16 procent rood en 9 procent violet. Dat is in totaal 74 procent. De voorkeur voor groen met ongeveer negen procent gaat gelijk op met violet.
De verschillen zijn statistisch significant en reëel.
Toch kunnen we ook concluderen dat ze vooral gradueel zijn dan écht heel anders. Immers de kleur die op de tweede plaats komt bij de ene partij staat op de eerste plaats bij de andere en op de derde plaats staat in beide gevallen violet. Laat dat nu ook net de mengkleur zijn van blauw en rood.
Lelijkste kleur
Kijken we naar wat men als de lelijkste kleur beschouwt, dan zal het zal niet verrassen dat we een omgekeerd beeld zien. De kleuren die nauwelijks favoriet zijn scoren nu hoog. Dat zijn bijvoorbeeld
Verrassend is wel dat violet met 12% ook in de kopgroep zit. Blijkbaar heeft deze kleur zowel uitgesproken voor– als tegenstanders.
Wit maakt in positief, noch negatief opzicht veel los. Blijkbaar laat het de meeste respondenten tamelijk onverschillig. Ook zwart en groen kennen nagenoeg evenveel mensen die het als favoriet of als lelijk benoemen.
Slechts 1% geeft aan rood en blauw als lelijkste kleur te beschouwen.
Grafiek 4 – lelijkste kleur
We vinden hier geen significante verschillen tussen vrouwen en mannen.
©2020 Willem Visser / ontwerp: BEELD&TAAL txtpro*nl