Over smaak valt niet te twisten. Lievelingskleuren en lelijkste kleuren vormen min of meer elkaars spiegelbeeld, zoals we hiervoor zagen. We gaan nu verder met de verschillende concepten die tijdens het onderzoek ter discussie stonden en de kleuren die de respondenten daarmee associeerden.
We kunnen die concepten verdelen in emoties (liefde, haat, blijdschap), dingen die ons overkomen en waar we meestal weinig aan kunnen doen – zeg maar 'zijnstoestanden'- (ziekte, ouderdom) en begrippen die een min of meer neutraal karakter hebben (vooruitgang, evenwicht, vakmanschap). Sommige van de genoemde begrippen stemmen ons positief (blijdschap, vriendschap), andere negatief (haat, verdriet).
Eerst de kleur van liefde...
Veel rood duidt in het algemeen op 'spannend'.
Sommige concepten kenmerken zich door de aanwezigheid van veel geel en oranje. Opvallend is daarbij dat het gaat om positieve concepten. Als favoriete kleur scoren beide niet erg hoog, terwijl ze in de categorie 'lelijkste kleur' boven de 10% uitkomen. We kunnen stellen dat geel en oranje warmte en gezelligheid uitstralen. Er zit echter ook een tegengestelde kant aan: we kunnen geel (en groen) van nijd en ergernis worden.
In de natuur is geel vaak een waarschuwing: pas op, ik ben giftig en niet eetbaar! Oranje ligt tussen geel en rood. Het is minder stralend als geel en mist de heftigheid van rood.
Naar geel, de kleur van positief denken en goedkope effecten...
Er blijkt sprake van samenhang tussen bepaalde kleuren en concepten. Ik noem dit de dominante kleur of kleurencombinatie. Rood zien we vooral bij spannende, opwindende concepten; geel en oranje bij positieve, maar minder emotioneel beladen begrippen.
In de voorbeelden die volgen, zullen we zwart zien in de rol van dominante kleur. Zwart heeft geen al te beste reputatie. Het is de kleur van de nacht en het duister. We koppelen het aan rouw. En wie gebruik maakt van zwarte magie, of iemand zwart maakt, heeft weinig goeds in de zin.
Op een zwarte lijst staan is trouwens ook geen aanbeveling. Allemaal een kwestie van negatieve emoties.
Grijs kunnen we beschouwen als een kleur met weinig identiteit. Het fungeert prima als onder- of achtergrond. Het doet geen enkele moeite op te vallen en past zich moeiteloos aan, in welk kleurrijk gezelschap het zich ook bevindt. Grijs is meestal zo neutraal dat het niemand in de weg loopt. Dat geldt voor zowel kleding als interieur.
Dit zijn geen eigenschappen die tot de verbeelding spreken. Het eindigde dan ook niet voor niets achter bruin als de lelijkste kleur. Met grijs bedoelen we dan ook meestal kleurloos; een grijze muis is niet bedoeld als compliment voor iemands sprankelende persoonlijkheid en een grijze dag is verre van opwindend.
Geen wonder dat we het vooral tegenkomen bij negatieve begrippen.
We hebben rood, geel, oranje, zwart en grijs als kleuren die het vaak op de voorgrond traden als dominante kleur of kleurencombinatie. Daar komt nog één combinatie bij: blauw en groen.
Blauw is, zoals we gezien hebben, favoriete kleur van veel respondenten. Het is een rustige, neutrale en koele kleur. Bepaald geen opgewonden standje zoals rood. Het maakt ook niet zoveel tegenstrijdige gevoelens los. Als er al iets negatiefs over te zeggen valt, dan komt dat vooral als we de begrippen rustig, neutraal en koel doortrekken naar passief, onverschillig en eenzelvig.
Groen scoort minder hoog. Het bevindt zich bij vrijwel alle concepten ergens in een middenmoot, maar in combinatie met blauw zien we een aantal concepten die zich op positieve wijze onderscheiden.
Kleur bestaat helemaal niet...
Dat klinkt ongetwijfeld raar uit de mond van iemand die onderzoek doet naar de relatie tussen kleur en emotie. Laat ik daarom duidelijker zijn: er bestaat alleen maar de gewaarwording van lichtgolven van verschillende lengte die, opgevangen door het netvlies en verwerkt door onze hersenen, resulteren in de ervaring van kleur. De waarneming van kleuren vindt dus grotendeels en letterlijk tussen de oren plaats. Als dat al voor de waarneming geldt, dan geldt dat zeker voor de emotionele beleving ervan.
Bijvoorbeeld het effect van leeftijd.
©2020 Willem Visser / ontwerp: BEELD&TAAL txtpro*nl