er is maar één "uncle beach"

mariël otten © 2019-08-20 [txt;img]

Tot 2014 bleef "herdenken" van de Tweede Wereldoorlog voor mij beperkt tot 4 en 5 mei.
Vijf jaar geleden was ik aanwezig bij herdenkingen in Zoutelande en Vlissingen. Die vonden plaats niet in mei maar in november. De Zeeuwse dorpen en steden vierden 70 jaar bevrijding.

De bevrijding van Walcheren voltrok zich tussen 3 oktober en 8 november 1944. Het was indertijd geen feest. Bij de voorbereiding van de operatie waarbij de geallieerden aan land zouden worden gebracht (bij Vlissingen, Westkapelle en de Sloedam) was Walcheren tot zinken gebracht. In een poging de kustverdediging van de Duitsers uit te schakelen - en deze werd beschouwd als de krachtigste ter wereld - werd besloten de zeedijken te bombarderen en het eiland onder water te zetten. Walcheren verdrinkt voor de bevrijding van Europa.

Een van de hardnekkige misverstanden over de Slag om de Schelde is dat het doel niet was het zuiden van Nederland te bevrijden. Dat was hooguit mooi meegenomen. Nee, het doel was om toegang tot de Antwerpse haven te forceren. Een geallieerde overwinning op de Duitsers en het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog was gewoonweg niet mogelijk zonder bevoorrading van de troepen tot ver in Europa via Antwerpen.

De Slag om de Schelde duurde 85 dagen. De verovering op de Duitsers van Antwerpen op 4 september wordt gezien als het begin (helaas werd niet meteen doorgezet) en 28 november geldt als einddatum omdat op die dag het eerste konvooi arriveerde in de haven. De lang uitgestelde Slag om de Schelde kostte 60.000 slachtoffers. De vreselijke gevolgen van de inundatie kwamen daar nog eens bovenop.

Morgen krijgt de "vergeten" Slag om de Schelde eindelijk de aandacht die het verdient. Koning en koningin zijn aanwezig bij de viering die rechtstreeks wordt uitgezonden op de nationale televisie. De schijnwerpers staan vreemd genoeg niet gericht op Uncle Beach maar op Terneuzen aan de overzijde.

De tekst gaat verder onder de foto's.

Terug naar 2014. Dat jaar werd in Vlissingen Uncle Beach officieel geopend. "Uncle" was de codenaam geweest voor het kleine strand bij de Oranjemolen waar de bevrijders in 1944 aan land kwamen. Uncle Beach is inmiddels sfeervol ingericht als herdenkingsgebied met onder andere het Nationaal Monument voor de 4e Commando Brigade (het "landingsmonument"), een monument voor de Joodse slachtoffers uit de stad, een observatiebunker van de Duitsers en een expositie in de Oranjemolen.

Bij de herdenking in 2014 werd de invasie nog eens "nagespeeld" onder andere door ene kapitein Marco Kroon die na aan land te zijn gekomen de bevelhebber een stripalbum aanbood!
Dit is echt waar. U kunt het allemaal nalezen in het verslag van de herdenkingen in Zoutelande en Vlissingen op kapiteinotje: Herdenking 70 jaar bevrijding.

Bij de herdenking in 2014 viel het woord "Duits" of "Duitser" overigens geen enkele keer! Dat maakte indruk.

Maar de meeste indruk maakte Patrick Churchill, een van de laatste nog in leven zijnde bevrijders van Vlissingen. Hij mocht de handeling verrichten waarmee Uncle Beach officieel werd geopend: met een druk op een grote rode knop. Even leek het erop dat hij niet het woord zou voeren, maar de hoogbejaarde Churchill greep de microfoon van burgemeester Letty Demmers vast en hield een toespraak over het belang van herdenken en de betekenis van dit strand onder de Oranjemolen. "Uncle Beach - we will remember".

Kijk en luister hier naar de toespraak van Patrick Churchill.

Patrick Churchill was erbij, 70 jaar daarvoor. Bij de landing in Normandië op 6 juni én bij de landing bij Vlissingen op 1 november (en bij de daaropvolgende strijd om de stad die drie dagen zou duren).

Voor de veteraan van twee landingen was Uncle Beach een speciale plek. Immers, zei hij altijd, iedereen kent Normandië (D Day) en Arnhem (Market Garden) maar weinigen de Slag om de Schelde. Uncle Beach is ook de plek waar veel van zijn kameraden zijn gevallen. Hij keerde vaak terug naar Vlissingen en maakte er in de loop der jaren vele vrienden.

Bij Uncle Beach ligt ter nagedachtenis aan die periode een steen met daarop een gedicht van zijn hand:
Near this spot 1st November 1944 / Commandos jumped ashore / they did their task and did it well, / Commando no4.
So stay awhile but spare a thought / for thirty days before, / the dykes were breached and with it brought / a deadly tide of war.
A warning given, it was said - / but where were to go? / A heavy price the innocent paid / for the freedom today we know.

Patrick Churchill overleed afgelopen zomer op 94-jarige leeftijd. Zijn laatste wens was dat zijn as zou worden uitgestrooid op het strand bij Vlissingen. Dat is inmiddels gebeurd - op 1 november 2018 bij Uncle Beach.

Deze veteraan zal er morgen in Terneuzen dus niet bij zijn. Het lijkt mij ook vreemd om als oud-commando op de "verkeerde" oever te staan. Net zoals het landingsmonument in Vlissingen lange tijd aan de verkeerde kant van de dijk heeft gestaan. Gelukkig is dat verplaatst van land- naar zeezijde. Op 1 november wordt daar weer herdacht: Uncle Beach - we will remember.

Beelden van Patrick Churchill met burgemeester Demmers bij de herdenking in 2014.

Zie  "Uncle Beach" voor toeristen

Kijk  VIDEO Hans Groen: Impressie van de herdenking [21 mins]

Bronnen: "De 85 dagen. De Slag om de Schelde", R.W. Thompson (Hoorn, 1957) en PZC, 2018-06-29; PZC, 2018-11-02.