had jan de prentenknipper een schaar?

© 2021-08-08 mariël otten [txt;img]

We zijn in het Zeeuws Museum. Dat had nogal wat voeten in de aarde. Het is corona en daarom is een reservering verplicht. Maar wij zijn op vakantie, hebben geen smartphone en ook de printer hebben we thuisgelaten. Het wordt geregeld. De gastvrouw in een container op het Abdijplein weet dat we eraan komen ("U bent die mevrouw zonder smartphone") en we mogen zonder bewijs van reservering naar binnen.

Rechts: Gelukkig behoren twee door Frans Dingemanse zelf gesneden paeremessen (Frans prefereert zelf de term "Coorte-heften" voor deze messen (!) naar het schilderij van Adriaen Coorte) tot de vaste collectie van het Zeeuws Museum! Links: we worden verwelkomd door Pien van den Abeele in het hokje. [foto: Yvette]

We komen vooral voor de tentoonstelling over het paeremes in Zeeland van beeldend kunstenaar Frans Dingemanse. Het is triest dat zijn levenswerk - het prachtige boek Zeeuwse wondertjes - het licht zag tijdens de pandemie. Het boek werd begin van de zomer gepresenteerd in kleine kring (de presentatie was wel online te volgen waarover later meer) en tentoonstellingen in De Drvkkery (aquarellen) en het Zeeuws Museum waren slechts kort te bezoeken.

De tekst gaat verder onder de foto's.

Er is ook een tentoonstelling gewijd aan Jan de Prentenknipper. Heel bijzonder. Knipkunst. In een museum. Het zijn inderdaad hele kunstige afbeeldingen die samen een compleet universum vormen. Ze bieden onder andere een inkijkje in het leven op het Zeeuwse platteland van de 19de eeuw. Maar bijvoorbeeld ook Bijbelse taferelen en een ongelooflijk minutieuze weergave van de Slag bij Waterloo (1815) behoren tot de getoonde kunstwerken.

Jan Huijszoon uit Colijnsplaat (1798-1870) staat bekend als de Prentenknipper. Maar de vraag is of hij wel een schaar had. Het waren mesjes en beiteltjes waarmee hij de figuren uitsneed. Die creaties werden op een stevig stuk papier geplakt en vervolgens beschilderde Jan de voorstellingen met waterverf. Soms schreef hij er ook een tekstje bij - maar vaker waren dat ook uitgesneden leuzen en spreuken.

De tekst gaat verder onder de foto's.

Een zelfportret? Op DORP LAND ZIGT is op het onderste tafereel een marskramer te zien die met wandelstok en een kist op zijn rug langs de deur gaat.

Jan de Prentenknipper was een marskramer en armoedzaaier en zwierf rond in grote delen van Zeeland. Als hij al dan niet met zijn gezin ergens onderdak vond of te eten kreeg dan "betaalde" hij vaak met een prent. Voor kost en inwoning en een rijksdaalder wilde Jan wel een boerenhofstede voor-aan-de-muur van een rijke boer maken. Het is om die reden dat het Zeeuws Museum voor deze tentoonstelling op zoek ging naar prenten die nog in particulier bezit zijn. Er meldden zich maar liefst veertig Zeeuwen met dubbel zoveel prenten. Hoeveel prenten Jan gemaakt heeft dat zal wel altijd onduidelijk blijven.

De tekst gaat verder onder de foto's.

BROEDER DIELEMAN: DE LIEFDE IS DE EERSTE WET (2020)

Als je het over Jan de Prentenknipper hebt dan moet je ook even aandacht besteden aan Broeder Dieleman. Het is jammer dat het museum dat niet doet. Deze troubadour uit Zeeuws-Vlaanderen is zo'n grote fan van Jan de Prentenknipper dat hij zelf door Zeeland ging trekken en ook prenten ging snijden. Kijk maar eens naar de clips van De liefde is de eerste wet (ook de titel van het nieuwe album van Broeder Dieleman), Jakobsladder en Nieuw Raam.