campagne "laat de kerk in ons midden"

mariël otten 2010-04-23 [txt;img]

In het midden van het dorp staat een kerk. Het dorp is er omheen gebouwd. Zoutelande is zo'n kerk-ring-dorp.

Ik zou dat nu anders tekenen, maar zo deed ik het toen ik klein was:

Anton Pieck deed het, in 1940, veel mooier:

Bij een voorjaarsbezoek zien we een tent op het kerkterrein en het bord: "Laat de kerk in ons midden". Wat is er aan de hand? Komt er een nieuwe stormvloed? Willen ze de kerk slopen? Nee, deze kerk schijnt dat zelf te doen. De stenen dreigen uit de door zout aangevreten muren te vallen.

We zijn allen welkom, en iedereen komt. De kerk zit vol. De toegang is gratis, maar iedereen geeft geld of koopt een of meerdere flessen "steun-de-kerk"-wijn.

Het gaat om de Catharijnekerk, in de 13de eeuw gesticht vanuit Werendijke, een buurtschap van Zoutelande. Van de vroegere hallenkerk met twee beuken, bleef na de "beeldbrekinghe" slechts eenvierde staan. Zoutelande koos op 13 april 1572 de zijde van de Prins van Oranje. Een jaar later kwam een einde aan de Roomse eredienst en werd het een Hervormde Gemeente. In 1666 begon men aan het herstel van de kerk, die bij de grote restauratie in 1737 zijn huidige vorm kreeg.

De kerk heeft bij de bevrijding ernstige schade opgelopen. Zoutelande werd op 2 november 1944 vanuit zee door Engelse oorlogsboten gebombardeerd. De laatste ingrijpende restauratie vond plaats van 1947-1950.

Voor de huidige restauratie is 1.100.000 euro nodig. Daarvan betaalt de provincie 361.298, de EU 150.000, de Dienst Landelijk Gebied 150.000, het Prins Bernard Cultuurfonds 18.000 en de Kamer voor Steunverlening van de landelijke Protestantse Kerk 90.000.

Reginald Peene en Dominee Gerrit Ruitenburg

Burgemeester Rob van der Zwaag en (alle) wethouders van Veere

Ellen "Catharina" Leijnse haalt geld op

In de kerk was tot voor kort een thermometer te zien die de opbrengst uit fondsen (171.250 euro) en giften (24.000) liet zien (stand per 1 september 2010). De kosten worden ook verlaagd door de inzet van vrijwilligers bij onder meer het verwijderen van de banken en het uitbreken van de vloer.
De werkzaamheden zijn inmiddels van start gegaan, vanaf maart 2011 is de kerk gesloten en moet men voor de zondagsdienst uitwijken naar Meliskerke. Dit zal naar verwachting tot einde van het jaar zijn. Het is de bedoeling dat daarna naast de erediensten op zondag ook bijeenkomsten van culturele en maatschappelijke aard gaan plaatsvinden.

Ode aan Catharina

Prijswinnares

Uitgaan van de kerk

Wat gaat er allemaal gebeuren? De kerkbanken worden vervangen door stoelen. Er komt een verplaatsbaar podium. De vloer krijgt een nieuw patroon en wordt voorzien van vloerverwarming. Het hekwerk rond het orgel wordt vervangen door een glazen wand. De grafzerken worden geplaats in de "bus", wat als stiltecentrum dienst gaat doen en als uitgeefplek voor koffie en thee en als deel van de kerkzaal bij druk bezette diensten. Het huidige toilet wordt toegankelijk gemaakt voor invalidenen in de kelder worden twee toiletten geplaatst en een klein keukenblok.
Rond de ramen aan de noordzijde zullen de bogen weer schoon metselwerk te zien geven. De muren zullen worden geinjecteerd en opnieuw bepleisterd. Aan de buitenzijde worden de sterk door het zout aangetaste stenen vervangen en zal een speciale voeg extra duurzaamheid aan de muren geven.

Alles wat u wilt weten over de kerk van Zoutelande staat in dit kleine boekje. Het is dit voorjaar uitgegeven en de ondertitel verraadt het al: de campagne "Laat de kerk in ons midden", waarvoor op 23 april 2010 het startschot werd gegeven, is geslaagd!

Nu zullen er weinigen onder ons zijn die ooit gedacht hebben dat de kerk echt zou verdwijnen. Maar je weet het tegenwoordig niet met de crisis en al die herbestemmingen. Er kan zomaar ineens een meubelzaak of restaurant in je kerk zitten. Niet in Zoutelande dus.

Niet alleen het gebouw is gered, maar de kerk blijft ook gewoon kerk en is tegelijkertijd multifunctioneel centrum geworden. Dat was het eigenlijk al want er worden al sinds jaar en dag tentoonstellingen gehouden en concerten gegeven. Het interieur is er nu ook op aangepast. Er is in de kelder bijvoorbeeld een splinternieuwe keuken gekomen.

Het meest opvallend is dat de oude kerkbanken zijn verdwenen en daarmee de klassieke opstelling van twee rechte rijen naar het altaar toe. De nieuwerwetse stoelen staan in een halve cirkel om het altaar heen - op een nieuwe tegelvloer die de kleur heeft van het zand van het strand. Alle kleuren zijn overigens gekozen uit de gebrandschilderde ramen.

De restauratiewerkzaamheden begonnen in april 2011 en op 9 december kon de kerk door het architectenbureau overgedragen worden aan de kerkenraad. Het orgel wordt later nog onder handen genomen.

In het boekje "De eeuwen getrotseerd" is aan de huidige predikant (de 50ste) en enkele van zijn voorgangers gevraagd om de puntjes in te vullen achter "als ik aan de Catherinakerk denk ..." De leukste opmerking komt van Sj. Bruining, predikant van 1979-1983: "Het mooiste was: je kreeg altijd applaus aan het einde van de dienst, want daarvoor dienden de klapstoelen." Die zijn er nu dus niet meer.

Linkerraam: Ezechiël 1:5-15

Middenraam: Openbaringen 4:4-8 en 5:1-6

Rechterraam: Ezechiël 1:15-21

De oude en de nieuwe ingang. De muur aan zeezijde is de oude buitenmuur, waarvan de fundamenten bij het afgraven van het kerkhof in 1932 weer tevoorschijn kwamen. De oude ingang aan de voet van de toren is door de voortdurende duinverstuivingen deels onder de bodem komen te liggen.

In 2011 was de kerk vanwege een grote restauratie gesloten. Kerkgangers konden terecht in de Ichtuskerk in het naburige Meliskerke. Tijdens de voorlaatste restauratie 1947-1950 werd "gekerkt" in een noodkerk aan de Duinweg.

De klassieke opstelling van twee rijen naar het elkaar toe is verdwenen.

Als u goed om u heen kijkt in de kerk, ontdekt u in de noordmuur zuilen met koolbladkapitelen en natuurstenen scheibogen. Het zijn de laatste overblijfselen van de noordbeuk die eind 15de eeuw aan de kerk gebouwd werd. De van oorsprong eenbeukige kruiskerk met driezijdig gesloten koor werd hierdoor een hallenkerk - vier maal zo groot als de kerk nu. Rechts: de nieuwe keuken in de kelder.

De oorlogsjaren in Zoutelande