gewijzigd: 12 feb. 2005

Nijmeegse wegen

De Vleeschhouwerstraat komt uit op de Groote Straat op deze 16^e eeuwse kaart van Braun en Hogenberg.

Twee hoofdstraten vormen een assenstelsel, dat de stad al in de 16^e eeuw deelt. Elk zogenaamd 'vierdel' krijgt een naam: Broersvierdel, Lieve Vrouwe Vierdel, St. Antonisvierdel en St. Jansvierdel (later worden Voorstad en Nieuwstad met Valkhof toegevoegd). Op het 'kruispunt' van de assen is de Blauwe Steen. Die plek is nu nog aangegeven in het wegdek.

In de 19^e eeuw worden de vier delen aangeduid met een letter. Elk pand in de wijk krijgt een volgnummer. Ook de openbare gebouwen krijgen zo'n nummer. Deze aanduiding is dus een adres, waaraan een brief kan worden gestuurd of een code voor de registratie van huizen in een kadaster. Zo is C242 een huis in de Vleeshouwerstraat, waar mijn voorvader Johannes Leseman heeft gewoond (Giesbertz, 1991, deel 5).

De grenzen van de vier kwartieren liggen precies in het midden van de straat. De tegenover elkaar staande huizen in die straat liggen dus in een verschillende wijk. De Korte en Lange Burgstraat behoort bij Wijk A en C, de Broerstraat (Broederstraat) en Molenstraat bij A en B, de Groote Markt en Heeselstraat bij B en C, de Gro(o)te Straat bij C en D.

Wijk A

1	15	Korte Burgstraat	184	202	Lange Nieuwstraat
16	39	Lange Burgstraat	203	219	Korte Nieuwstraat
40	43	Burgpoort	220	222	Lange Nieuwstraat
44		Hertogsteeg	223	240	Op den Grutberg
45	80	St. Jorisstraat	241	266	Pauwelstraat
81		Belvedere	267	278	Houtmarkt
82	95	Op het Bergske	279	304	Lange Koningstraat
96		Hunnerpoort	305	328	Ziekerstraat
97		Buiten de Hunnerpoort	329		Ziekerpoort
98	126	Hertogsteeg	330	357	Ziekerstraat
127		Hertogsteegpoort	358	369	Broerstraat
128	146	Hertogsteeg	370	371	Kaaskorversteegje
147	155	Wintersoord / Hertogsteeg	372	390	Broerstraat
156	163	Het Wintersoord	391	396	Groot Venetien
164	167	Hertogsteeg	397	430	Molenstraat
168	169	Agter den Ezel / Wintersoord	431	460	Vlaamse Gas
170	183	Agter den Ezel	461	462	Agter den Ezel

Wijk B

1	21	Groote Markt	348	363	Doddendaal
22	82	Heeselstraat	364	381	Doddendaal naar de Oude Varkensmarkt
83		Heeselpoort	382	390	Kroonstraat
84	88	Kronenburgsgastje	391	411	Agter Valburg
89	107	Agter Kronenburg	412	421	Kroonstraat
108	120	Pikkegast	422	443	Regulierstraat
121	141	Agter den Hessenberg	444	448	Regulierstraat / Agter de Wal
142	153	Houtstraat	449	462	Idem (Het A, B, C)
154	240	Bloemerstraat	463	486	Regulierstraat
241		Houtstraat / Bloemerstraat	487	489	Uit de Regulierstraat op de Zeigelbaan
242	278	Houtstraat	490	518	Zeigelbaan
279	282	Scheidemakersgastje / Halve Trom	519	590	Zwanengasch
283	296	Scheidemakersgastje	591	625	Karregasch
297	304	Houtstraat	626		Molenpoort (portierswoning)
305	306	Pompengastje	627	677	Molenstraat
307	315	Houtstraat	678	707	Broederstraat
316	325	Het Jodengastje
326	335	Houtstraat
336	347	Gouverneursgasch

Wijk C

1	43	Grotestraat	268	296	Mugterstraat
44	124	Steenstraat	297	306	(N)ottegast
125	128	Lange Baan	307	311	Ridderstraat
129	136	Lindenberg	312	320	St. Antonius
137	147	Lange Baan	321	340	Ridderstraat
148	161	Rosemarijnsteeg	341	349	Het Valkhof
162	190	Voerweg	350	359	Hoogstraatje
191	193	Het Valkhof	360	374	Lange Burgstraat
194	195	Duyvegast	375	381	Stokhemstraatje
196	198	Bezembindergasje	382	394	Lange Burgstraat
199	202	Duyvegast	395	421	Platemakerstraat
203	218	Strikstraat	422	447	Snijderstraat
219	267	Vleeshouwerstraat	448	461	Korte Burgstraat

Wijk D

1	9	Groote Markt	457	479	Priemstraat
10	31	Kannemarkt	480	510	Cansenheuvel
32	45	Groote Markt	511	515	Brouwerstraat
46	90	Heeselstraat	516	527	Cabelgasch
91	98	Het Glashuys	528	538	Brouwerstraat
99	114	Heeselstraat	539	548	Korte Brouwerstraat
115	173	Bottelstraat	549	557	Vinkegasch
174	197	Have	558	577	Bagijnegasch
198	244	Lage Markt	578	591	Korte Koningstraat
245	255	Praalshof	592	619	Papegasch
256	258	Achter de Vischmarkt	620	645	Kloosterhof
259	261	Achter de Vischmarkt / Rosegast	646	660	Kromme Elleboog
262	267	Achter de Vischmarkt	661	674	Grootegasch
268	301	Grootestraat	675	679	De Kerktrappen
302	312	Vijfringengasch	680	708	Kerkhof
313	331	Koornmarkt	709	713	Buiten de St. Stevenspoort
332	344	Pepergasch	714		Meypoort
345	359	Keumegasch	715		Buiten de Meypoort
360	402	Nonnenstraat	716	727	Aan de Waal
403	411	Nonnenplaats	728	743	Buiten de Veerpoort
412	420	Nonnenstraat	744		Op de Havewal
421	456	Smidstraat	745		Op de Wal

N.B. Voor enkele openbare functies (volkstelling in 1795 en 1796, belasting en de keuring voor de militie 1813) wordt deze wijkindeling weliswaar ook aangehouden, maar worden alleen de woonhuizen genummerd. Deze getallen zijn dus iets lager. Zo is hier het huis van mijn voorvader Johannes Leseman nummer C226 (Giesbertz 1986).

Huidige huisnummering

Op 3 mei 1889 krijgt de 'gemeentearchitect' opdracht de huizen van de stad van nieuwe huisnummers te voorzien. Hij gaat uit van het midden van het assenstelsel en geeft per straat de panden een nummer, aan de rechterkant een even nummer, links oneven. Dit systeem wordt nu nog aangehouden (Van der Grinten: 15).

Uniek in Nederland zijn de zogenaamde gassen, kleine stegen in het stratenpatroon van deze steile gemeente.

De mooiste straatnaam van Nijmegen discussie op Nijmegen Centraal.

Bron:

Giesbertz, H.

1986 De stad met haar bewoners en eigenaren in 1812, niet uitgegeven, getypt exemplaar op studiezaal GA Nijmegen

Giesbertz, H. et. al.

1991 Nijmegen in kaart gebracht. Eigendomsregistratie en ligging der percelen 1655, ca. 1700-1811, NEO-reeks van 17 delen met index, uitgebracht in de periode 1991-95, Nijmegen: Vrijwilligersgroep Nijmegen in Kaart Gebracht

Grinten, E.F. van der

1980 Nijmegen Benedenstad, beschrijving van een grotendeels verdwenen stadsgedeelte aan de Waal, 3 delen, Nijmegen: Janssen

Hendriks, G.-J.

1987 Nijmeegse straten en hun oorsprong, Nijmegen: Janssen

Jetten, M.

1991 Soliede waren, rijke keuze, billijke prijzen. Winkelpuien van de Lange Hezelstraat in hun historische omgeving, Nijmegen: Gemeente Nijmegen

Ridder, B. de

1958 Verdwenen straatnamen, Amsterdam: Gemeentelijke Commissie Heemkennis

Nijmegen

top