Station Rolde

Gewijzigd: i:21-05-2021

Inhoud:	Links:
Gegevens station Exploitatie Gebouwen Emplacement Personeel Gegevens plaats	Voormalige exploitanten: Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (MESS) Nederlandse Spoorwegen, voorheen Nederlandsche Spoorwegen (NS) Voormalig aansluitend vervoer: Borgerder Autobus Dienst Onderneming (BADO) Autobusdiensten J. Keen Rzn. Autobusdiensten J.L. Posma voorheen W. van Huffelen Overige: www.sien-n.nl

Gegevens station

Afkorting:	Rol
Positie:	km 14,946, linkerzijde
Adres:	Stationsstraat 16 (voorheen huisnummer A 162)

Daar het traject Stadskanaal - Gasselternijveen bij de spoorlijn Zwolle - Stadskanaal hoort, loopt de kilometertelling van Gasselternijveen tot Assen.

Exploitatie

Geopend als station aan de spoorlijn Stadskanaal - Assen.

	Geopend:	Gesloten:
Personenvervoer:	15 juni 1905 25 mei 1940 3 september 1945	14 mei 1939 17 september 1944 4 mei 1947*)
Goederenvervoer:	15 juni 1905	4 november 1968

*) Tussen 4 mei 1947 en 15 december 1950 rijdt de NS een vervangende busdienst, die bij het stationsgebouw stopt.

Gebouwen

Stationsgebouw Stationsgebouw van het type NOLS 3e klasse. Het stationsgebouw is aanbesteed met bestek NOLS-16. Het stationsgebouw wordt in 1915 aan de westelijk gevelmuur bepleisterd. Tegenwoordig zijn de muren aan de straatzijde en aan de westelijke zijkant geheel wit geplamuurd. In 1918 laten de Staatspoorwegen op de zolder van het stationsgebouw een slaapkamertje timmeren. Het stationsgebouw van Rolde krijgt in 1921 een balkon aan de straatzijde op de eerste etage. Dit balkon is bedoeld voor de ernstig zieke vrouw van de stationschef Carelse. Om haar voldoende frisse lucht te geven en het beddengoed makkelijk te kunnen luchten stemmen de Staatsspoowegen in met de bouw van een balkon. Het maken van dit balkon besteden de Staatsspoorwegen aan. Drie bedrijven schrijven in op de uitbesteding, te weten: J. Linzel te Stadskanaal (NLG 513,00), A. de Boer te Coevorden (NLG 435,00), Fam. Wed. J. Linzel te Stadskanaal (NLG 429,00). Hoewel de kosten hoger zijn dan waarop de spoorwegen hebben gerekend, mag de laagste inschrijver het werk uitvoeren. Dit balkon siert nu nog steeds de straatkant van het stationsgebouw. Na de sluiting van de spoorlijn blijft het stationsgebouw als woning staan. Na de Tweede Wereldoorlog wordt het stationsgebouw zelfs door 2 gezinnen gelijktijdig bewoond. Daartoe wordt de begane grond ingericht als woning. Inmiddels is het stationsgebouw in Rolde nog het enige grote stationsgebouw van de NOLS in de provincie Drenthe. Het stationsgebouw staat derhalve op de lijst van Stichting Industrieel Erfgoed Noord-Nederland (SIEN-N). Deze stichting wil het stationsgebouw voor het nageslacht bewaren.	Stationsgebouw Rolde aan de straatzijde. Het balkon is nog niet aangebracht, dus de foto is voor 1921 gemaakt. Ansichtkaart uitgegeven door S. Ossel te Assen, jaren 10 van de 20e eeuw. Station Rolde na de sluiting van het goederenvervoer. Op deze foto is ook het houten gebouwtje zichtbaar. Foto F.J. Hoevenagel, 13 april 1977.
Nevengebouw Het nevengebouw is aanbesteed met bestek NOLS-16. Het nevengebouw staat in de richting Assen naast het stationsgebouw. Het is de eenvoudige variant zonder ruimte voor treinpersoneel. Het nevengebouw staat sinds 1944 niet meer op de tekeningen van NS en zal dus voor die tijd zijn afgebroken.	Station Rolde met rechts het nevengebouw. Ansichtkaart uitgegeven door G.F. Hummelen te Assen Nevengebouw (perronzijde) zoals dat bij het station Rolde wordt gebouwd. Tekening R. van Wissen.
Bergplaats voor ploeggereedschap Tussen het nevengebouw en het stationsgebouw is in 1907 een extra houten gebouwtje neergezet. Dit gebouw staat er nog steeds en is door de bewoners voorzien van de naam Rolde op de voorgevel. Na de afbraak van de spoorlijn is het dak aan de stationsgebouwzijde verder naar beneden doorgetrokken.	Houten gebouwtje naast het voormalige stationsgebouw in Rolde. Het dak is aan de linkerkant naar beneden toe verlengd, zie ook foto stationsgebouw. Foto R. van Wissen, 19 juni 2005.
Ploegbergplaats Aan het oostelijke uiteinde van het emplacement wordt langs het zuidelijke goederenspoor een ploegbergplaats gebouwd. Bij deze ploegbergplaats is ook een oliehok aanwezig. Ter hoogte van de ploegbergplaats zit in het doorgaande spoor een lorrie-uitzetplaats ten behoeve van groep Weg en Werken.	Geen foto beschikbaar

Emplacement

Rolde

In 1905 is er eenvoudig emplacement met het perron (90 meter) langs het doorgaande spoor en losspoor voor de goederenwagons. Opmerkelijk is dat er op de bouwtekening van bestek NOLS-13 een gestippeld 2e perron met een 2e spoor richting Gasselternijveen getekend staat. Ten tijde van de opening op 15 juni 1905 zijn de spoorbomen voor de nabijgelegen overweg nog niet gereed. Om de overweg toch te beveiligen wordt er iemand tijdelijk aangesteld om het verkeer op de weg tegen te houden indien er een trein aankomt. Deze situatie heeft geduurd van 15 juni tot 26 juli 1905. Op deze laatste datum kwamen de spoorbomen in dienst. De stationschef kan de bomen vanaf het perron bedienen. De tijdelijke bewaking van de overweg kost de NOLS NLG 30,85 aan overnachtingen voor het personeel. In 1910 komt er een volwaardig kruisspoor en een stationsbeveiliging. In 1915 worden de los- en laadmogelijkheden uitgebreid. Het perron is een aantal keren verlengd, onder andere in 1923. Bij deze verlengingen komt ook in de overweg ten westen van het station dubbelspoor te liggen. In 1916 komt er een elektrische vergrendeling voor de sleutel van het wissel en stopblok in Anderen. Als de sleutel is uitgenomen is er geen andere treinverkeer mogelijk tussen Rolde en Gieten. De los- en laadweg wordt verlengd en verbreed. De verhoogde los- en laadplaats verschuift mee in de richting Gasselternijveen. Tevens komt er aan de zuidelijke kant van de los- en laadweg ook een goederenspoor. Langs dit spoor worden aan de zuidelijke kant enkele loodsen gebouwd voor de plaatselijke handelaren. De firma Sipma N.V. is een van de bedrijven die aan de losweg is gevestigd. In een loods heeft de firma Sipma een elektrische sorteerinrichting voor aardappelen gebouwd. Op 17 december 1946 vat het geheel vlam. De oorzaak is vermoedelijk een kachelpijp die te heet is geworden. Duizenden kilo's pootaardappelen en de loods gaan verloren. De brandweer was snel ter plaatse, maar kan in eerste instantie niets beginnen, omdat het bluswater bevroren is. De kou is vermoedelijk ook de oorzaak dat de kachel op vol vermogen staat. Voor de brandweer blijft niets anders over dan de loods gecontroleerd laten uitbranden. Enkele jaren na het sluiten van het goederenvervoer is het emplacement opgebroken.

De losplaats Rolde bij km 14,75 van het baanvak Gasselternijveen - Assen, kijkend naar het westen. Op de achtergrond het stationsgebouw Collectie NVBS-Railverzamelingen, Foto R. Ankersmit, 5 maart 1961.

Personeel

Op het station van Rolde hebben een groot aantal mensen gewerkt. Hieronder staat een overzicht van diverse personen en functies zover bij de auteur bekend, gebaseerd op de overzichten uit Het Utrechts Archief en publicaties in kranten en boeken. Het overzicht is niet compleet en zal waar mogelijk worden aangevuld. De personen zijn ingedeeld naar de laatste functie die ze op het station hebben vervuld.

Functie:	Van:	Tot:	Naam:	Opmerking:
Stationschef	15-06-1905	31-10-1912	C. van Weele (Cornelis)	Afkomstig uit Capelle. Vertrekt naar Rilland Bath.
Stationschef	01-11-1912	01-08-1933	A. Carelse (Albert)	Afkomstig uit Buinen. Wegens invaliditeit met pensioen.
Haltechef	01-08-1933	01-01-1935	H. Heringa (Homme)	Afkomstig uit Echten. Eervol ontslagen van de dienst met wachtgeld.
Bewoner station	1947	1973	Jacob Oostra	-
Bewoner station	1953	1957	Sjouke Dijkstra	-
Bewoner station	1957	1961	Harm Pomp	-
Bewoner station	1961	?	Pieter Bijsterveld	-
Bewoner station	1973	?	Johannes Brands	-
Telegrafist	14-01-1906	30-04-1908	R. Dantuma (Regnerus)	Voorheen Arbeider - telegrafist te Westerbroek. Op 22 september 1907 promotie tot Telegrafist. Vertrekt naar Wijhe.
Telegrafist	01-05-1908	17-06-1916	J. Bloemhof (Jan)	Voorheen Arbeider - telegrafist te Wijhe. Op 14 februari 1915 promotie tot Telegrafist. Vertrekt naar Scheemda.
Arbeider - telegrafist	18-06-1916	27-01-1924	H. Roffel (Harmannus)	Voorheen Arbeider - rangeerder te Baflo. Vertrekt naar den Ham - Vroomshoop.
Arbeider - telegrafist	23-02-1919	15-07-1919	J.R. Bosman (Jan Roelof)	Voorheen Rangeerder te Assen. Komt als Arbeider - rangeerder naar Rolde. Op 1 april 1919 terug gezet naar Rangeerder. Vertrekt als Arbeider - telegrafist naar Berkum.
Arbeider - telegrafist	14-05-1919	16-03-1921	B. Radema (Beno)	Afkomstig uit Hoogezand Sappermeer. Vertrekt naar Assen.
Arbeider - telegrafist	27-01-1924	10-09-1927	J.H. Bolhuis (Jan Hemmo)	Afkomstig uit Tietjerk. Vertrekt naar Winsum.
Arbeider	14-11-1920	31-12-1920	H. Groenewold (Harm)	Tijdelijk gestationeerd vanuit Stadskanaal.
Seinwerker	04-04-1910	08-05-1910	J. Zijlstra (Jan)	Afkomstig uit Coevorden. Vertrekt naar Emmen.
Seinwerker	04-04-1910	08-05-1910	H. Hijlkema (Heilke)	Voorheen Leerling seinwerker te Coevorden. Op 1 mei 1910 promotie tot Seinwerker. Vertrekt naar Emmen.
Wegwerker	15-06-1905	22-07-1910	J. Alders (Jan)	Eerste betrekking bij de spoorwegen als Hulpwegwerker. Op 1 oktober 1905 promotie tot Wegwerker. Vertrekt naar Wildervank als Ploegbaas voor het traject Zuidbroek - Stadskanaal.
Wegwerker	15-06-1905	14-09-1924	P. Popkes (Popke)	Eerste betrekking bij de spoorwegen als Hulpwegwerker. Op 1 oktober 1905 promotie tot Wegwerker. Eervol ontslagen vanwege invaliditeit.
Wegwerker	15-06-1905	05-03-1919	G. Geerling (Gerrit)	Eerste betrekking bij de spoorwegen als Hulpwegwerker. Op 29 oktober 1905 promotie tot Wegwerker. Op verzoek eervol ontslagen.
Wegwerker	02-10-1905	03-09-1911	R. Leiting (Roelof)	Eerste betrekking bij de spoorwegen als Hulpwegwerker. Op 29 oktober 1905 promotie tot Wegwerker. Vertrekt naar Gieten als Arbeider - rangeerder.
Ploegbaas	15-06-1905	29-11-1913	B. Schutrup (Berend)	Eerste betrekking bij de spoorwegen als Hulpwegwerker. Op 1 oktober 1905 promotie tot Wegwerker. Op 26 december 1909 promotie tot Ploegbaas. Vertrekt naar het traject Lage Zwaluwe - Roosendaal.

Gegevens plaats

Algemeen

Rolde is oorspronkelijk een esdorp. Het dorp kent ook verschillende brinken. In 2007 bestaat het dorp Rolde 820 jaar. De omgeving van Rolde wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van uitgestrekte bossen en heidevelden. Vlak bij het station is een hunnebed aanwezig. Van verre is het dorp Rolde te herkennen aan zijn kerktoren, die boven de bomen uitsteekt. De bewoners leven van de landbouw en veeteelt.

Tijdens de bouw van de spoorlijn wordt op 6 oktober 1903 de opzichter bestolen van zijn fietsmantel. Deze fietsmantel heeft de beste man onbeheerd op zijn fiets gelegd. De krant spreekt er schande van dat zoiets vreselijks in Rolde kan gebeuren. Heden ten dage mag de opzichter van geluk spreken, dat hij zijn fiets nog heeft.

Op 1 juni 1905 vieren de bewoners van Rolde de opening van de NOLS. De bevolking kan het geduld niet meer opbrengen om tot 15 juni 1905 te wachten. Om hun ongenoegen te uiten over de trage gang van zaken wordt besloten om het feest op 1 juni 1905 gewoon doorgang te geven.

In april 1935 spreekt stationschef Heringa de vergadering van de landbouwvereniging in Rolde toe. Heringa pleit er voor om de te bestellen kunstmest toch vooral per trein te laten aanvoeren. Mocht dit niet gebeuren dan bestaat de kans dat de spoorwegen de lijn gaan sluiten. De landbouwvereniging gaat in op het verzoek van de stationschef en besluit de kunstmest per trein te laten afleveren.

Na het afbreken van het spoor wordt op het talud van de spoorlijn rond Rolde een speciaal wandelpad aangelegd. Daarbij wordt het talud vrijgemaakt van opgroeiende bomen en struiken en worden voorzieningen voor wandelaars aangebracht.

Bestuur

Rolde is een zelfstandige gemeente tot 1 januari 1998. Naast Rolde bestaat de gemeente uit de dorpen Grolloo, Balloo en Schoonloo en de buurtschappen Amen, Ekehaar, Nijlande, Deurze en Eldersloo. Vanaf die datum gaat Rolde op in de gemeente Aa en Hunze samen met Anloo, Gasselte en Gieten. In de periode 1880 tot aan de fusie in 1998 heeft Rolde de onderstaande burgemeesters gehad.

Naam:	Van:	Tot:	Opmerking:
Alexander (A.C.J.F.) Bouwmeester	1869	1877	-
Jhr. Hendrik (H.) van der Wijck	1877	1901	-
Synco (S.) Reijnders	1901	1931	Voorheen burgemeester van Borger
Alle (A.) van der Sluis	1931	1946	-
Theodoor (T.P.) baron Mackay	1946	1956	-
mr. Jacob (J.) van Huis	1956	1967	-
Koos (J.G.) Borgesius	1967	1979	-
Albertus (A.) Hurink	1980	1991	-
Aaltina (A.) Evenhuis - Meppelink	1991	1998	-

Voorzieningen

Stationskoffiehuis Op 5 oktober 1903 koopt de heer H. Klaassens een stuk grond in Rolde van de heer Borgesius voor de bouw van een stationskoffiehuis. In 1905 wordt de eerste steen gelegd voor het Café, Restaurant en Stationskoffiehuis. Nog in hetzelfde jaar opent het etablissement. In 1925 neemt Johannes Darwinkel het etablissement over. Dochter Lammie Darwinkel trouwt met Jan Hiddink. De schoonzoon neemt het etablissement later over. Lammie en Jan krijgen 2 kinderen. In september 1988 komt het gebouw in handen van dochter Lineke Poutsma-Hidding.

Stationskoffiehuis in Rolde. Foto R. van Wissen, 19 juni 2005.